ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΞΕΧΑΣΟΥΜΕ !

Η 17η Φεβρουαρίου 1914, ημερομηνία ανακηρύξεως της Αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου, αποτελεί ορόσημο στη ματωμένη ιστορική πορεία της πολύπαθης αυτής Ελληνικής Γης.

 Ο νικηφόρος ένοπλος αγώνας των Βορειοηπειρωτών είχε σαν επιστέγασμα την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου, που επισφραγίσθηκε με το Πρωτόκολλο της Κερκύρας (17 Μαΐου 1914), νομικό κείμενο το οποίο αποδέχθηκε και η Αλβανία, χωρίς όμως ποτέ να σεβασθεί τις προβλέψεις του.

Ο αιώνας που μεσολάβησε έκτοτε, παρά τις δραματικές γεωπολιτικές αλλαγές και τους ποταμούς αιμάτων των Βορειοηπειρωτών στο βωμό της Ελευθερίας, δε δικαίωσε τους εθνικούς πόθους των Αγωνιστών του Αυτονομιακού Αγώνα.

Σήμερα, μέσα στο ρευστό γεωστρατηγικό περιβάλλον της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και με δεδομένη την πάγια αλβανική στόχευση για πλήρη συρρίκνωσή του, ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός αναζητεί Ενότητα, Όραμα, Προοπτική. 

 Όπως τότε, έτσι και τώρα, οι μηχανορράφοι της Ευρώπης στρέφονται ανερυθρίαστα κατά της Ελλάδος. Σε αγαστή συνεργασία με τους διεθνείς τοκογλύφους προσβάλλουν την εθνική μας αξιοπρέπεια, πλήττουν ευθέως την εθνική μας κυριαρχία και απεργάζονται την εθνική μας συρρίκνωση.

Όμως, «λαός ελευθερωθείς διά του ξίφους, δεν δουλούται δια του καλάμου» διατράνωναν οι φοιτητές που πρωτοστάτησαν στον Αυτονομιακό Αγώνα. Ο λαός μας που κέρδισε την ελευθερία του με αίμα στα πεδία των μαχών, δεν θα τη χάσει στους αμαρτωλούς διαδρόμους της Παγκόσμιας Τράπεζας!

Αθήνα, 16/2/2012

Στις 5 Μαΐου (με το νέο ημερολόγιο 17 Μαΐου) του 1914 και μετά τον ένοπλο αγώνα των Βορειοηπειρωτών, υπογράφηκε το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, που προέβλεπε την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου στα πλαίσια τού τότε νεοσύστατου Αλβανικού κράτους.

Σκοπεύω με ενότητες, να ενημερώσω για εκείνες τις Ιστορικές στιγμές.

Βοηθός μου σ' αυτή την περιήγηση της Ιστορίας είναι τα βιβλία:

Βασ.Γεωργίου : "Βόρειος Ήπειρος"

Αθαν.Κόρμαλη : "Αντίσταση στην Βορειοηπειρωτική Γη"

Αθαν.Κόρμαλη : "Χειμάρρα"

Χρυσηίς Κακοφεγγίτου : "Αλύτρωτες Πατρίδες και Μεγάλη Ιδέα"

Περιοδικό ΤΟΤΕ : Τεύχη 44, 46

Η εγκυκλοπαίδεια "Ιστορία του Ελληνικού Έθνους" της Εκδοτικής Αθηνών

Η ΕΝΙΑΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ

Καταγραφή των γεγονότων

5 Νοεμβρίου 1912 : Ο ταγματάρχης χωροφυλακής Σπήλιος Σπυρομήλιος, με σώμα 2.000 αντρών, κυρίως Κρητών εθελοντών, αποβιβάζεται στη Χειμάρρα και ελευθερώνει από τους Τούρκους την γύρω περιοχή.

Δεκέμβριος 1912 - Μάρτιος 1913 : Ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει την μια μετά την άλλη, τις πόλεις της Βόρειας Ηπείρου, υποδεχόμενος ως ελευθερωτής από τον ντόπιο πληθυσμό.

27 Δεκεμβρίου 1912 : Η Διάσκεψη του Λονδίνου, αναγνωρίζει το ανύπαρκτο έως τότε Αλβανικό Κράτος.

Νοέμβριος 1913 : Διεθνής Επιτροπή περιοδεύει σε πόλεις και χωριά της Βόρειας Ηπείρου, προκειμένου να καθορίσει την Εθνολογική σύνθεση της περιοχής και να αποφασίσει εάν παραχωρηθεί στην Αλβανία. Οι πιέσεις και οι εκβιασμοί, κυρίως Ιταλών και Αυστριακών, προς αυτή την κατεύθυνση, καθίστανται απροκάλυπτοι.

17 Δεκεμβρίου 1913 : Υπογράφεται το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, με το οποίο η Βόρεια Ήπειρος παραχωρείται στην Αλβανία. Σύσσωμος ο Ελληνισμός αντιδρά και διαμαρτύρεται για την κατάφωρη αδικία.

31 Ιανουαρίου 1914 : Οι Πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων, απαιτούν από την Ελληνική Κυβέρνηση, την άμεση αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την Βόρεια Ήπειρο, εκβιάζοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση δεν θα παραχωρούνταν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα.

25 Φεβρουαρίου 1914: Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ανακοινώνει στην Ηπειρωτική Επιτροπή το αμετάβλητο της Ευρωπαϊκής απόφασης. Παράλληλα με τις προτροπές να μην λιποψυχήσουν και να κρατήσουν τον Εθνισμό τους, τους καλεί να συμμορφωθούν με τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων δίχως κάποια αντίσταση. Εν συνεχεία θα οριστεί η 1η Μαρτίου ως ημερομηνία έναρξης της αποχώρησης του Ελληνικού Στρατού από την Βόρεια Ήπειρο.

9 Φεβρουαρίου 1914 : Η Πανηπειρωτική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Αργυρόκαστρο στέλνει έντονη διαμαρτυρία στις Μεγάλες Δυνάμεις και εκλέγει επιτροπή που αναλαμβάνει την ηγεσία του Αυτονομιστικού Αγώνος. Ένοπλα τμήματα με την επονομασία "Ιεροί Λόχοι" αρχίζουν να οργανώνονται στις πόλεις και τα χωριά της Βόρειας Ηπείρου. Την ίδια ημέρα ο αρχηγός των Χειμαρριωτών Σπ. Σπυρομήλιος, καταργεί τις Ελλαδικές Αρχές και κηρύσσει την αυτονομία της Χειμάρρας.

10 Φεβρουαρίου 1914 : Η Ελληνική Κυβέρνηση διατάζει τον συνταγματάρχη Δ. Δούλη να συλλάβει τον Σπ. Σπυρομήλιο, μη γνωρίζοντας ότι τόσο αυτός όσο και πλήθος άλλων αξιωματικών, έχουν προσχωρήσει στην Βορειοηπειρωτική Επανάσταση. Φυσικά ο Δ. Δούλης αρνείται να εκτελέσει την διαταγή.

16 Φεβρουαρίου 1914 : Σχηματίζεται προσωρινή Κυβέρνηση της Αυτονόμης Βόρειας Ηπείρου με πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη - Ζωγράφο.

17 Φεβρουαρίου 1914 : Υψώνεται και επίσημα έξω από το Αργυρόκαστρο, η σημαία της Αυτονομίας, παρουσία κλήρου, λαού και 2.000 ενόπλων. Την ίδια ημέρα στην Κορυτσά ο συνταγματάρχης Κοντούλης, αφού προηγουμένως - ακολουθώντας τις υποδείξεις της Ελλαδικής Κυβερνήσεως - είχε απαγορεύσει την συγκρότηση ενόπλων τμημάτων από τους Βορειοηπειρώτες, παραδίδει αμαχητί την πόλη στους Αλβανούς. Εν συνεχεία οι Αλβανοί εξαπολύουν ένα άγριο πογκρόμ κατά των ελληνικών πληθυσμών.

18 Φεβρουαρίου 1914 : Η περιοχή Κολωνίας παραδίδεται από τον συνταγματάρχη Κοντούλη με πρωτόκολλο στους Τουρκαλβανούς, οι οποίοι υπό τα απαθή βλέμματα Ολλανδών αξιωματικών προχωρούν σε σφαγές κατά των Ελλήνων. Εν συνεχεία ακολουθούν σκληρές συγκρούσεις με τους Βορειοηπειρώτες επαναστάτες.

2 Μαρτίου 1914 : Με την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού από την περιοχή Χειμάρρας, 800 Τουρκαλβανοί υπό την διοίκηση Ιταλών αξιωματικών επιτίθονται στο χωριό Βούνοι. Οι Βουνιώτες αποκρούουν την επίθεση και περνούν σε αντεπίθεση, τρέποντας σε άτακτη φυγή τις Αλβανικές ορδές.

4 Μαρτίου 1914 : Πραγματοποιείται συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών της Βόρειας Ηπείρου με τον αντιπρόσωπο της Αλβανικής Κυβερνήσεως Ολλανδό ταγματάρχη Θόμφων. Μετά από δύο ημέρες άκαρπων συνομιλιών, οι συγκρούσεις ξαναρχίζουν.

7 Μαρτίου 1914 : Μετά από λυσσώδης μάχες κοντά στο χωριό Κόδρα, οι Βορειοηπειρώτες κυριολεκτικά διαλύουν τις Αλβανικές δυνάμεις, οι οποίες απωθούνται προς τον βορρά.

15 Μαρτίου 1914 : Οι αριθμητικά υπέρτερες δυνάμεις των Αλβανών, υπό την διοίκηση Ολλανδών και Ιταλών Αξιωματικών, δέχονται θυελλώδη επίθεση του Βορειοηπειρωτικού Στρατού στην περιοχή της Κλεισούρας που είχαν καταλάβει. Οι Αλβανοί αναγκάζονται να υποχωρήσουν.

20 Μαρτίου 1914 : Οι Έλληνες της Κορυτσάς, έχοντας υποστεί ένα μήνα άγριων διώξεων, επαναστατούν και καταφέρνουν να απελευθερώσουν την πόλη.

24 Μαρτίου 1914 : Λόγω της καθυστέρησης ενισχύσεως των Ελλήνων της Κορυτσάς, μεγάλες Αλβανικές δυνάμεις ανακαταλαμβάνουν την Κορυτσά. 2.500 ένοπλοι Βορειοηπειρώτες διαφεύγουν και ενώνονται με τον υπόλοιπο Αυτονομιστικό Στρατό. Θα ξαναδούν την πολύπαθη πόλη τους, τρεις μήνες αργότερα, όταν ο Στρατός της Βόρειας Ηπείρου θα μπει ελευθερωτής στην Κορυτσά.

9 Απριλίου 1914 : Επίθεση 1.500 Αλβανών στο χωριό της Χειμάρρας Πυλιούρι, αποκρούεται με επιτυχία. Οι Αλβανοί υποχωρούν αφήνοντας πολλούς νεκρούς και αιχμαλώτους.

12 Απριλίου 1914 : Οι Αλβανοί επιτίθεται στο χωριό Παλιάσα της Χειμάρρας. Αποκρούονται και υποχωρούν άτακτα προς τον αυχένα της Λογαράς. Εκεί πέφτουν σε ενέδρα αποσπάσματος Κρητών εθελοντών, το οποίο τους αποδεκατίζει. Όσοι επέζησαν συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.

18 Απριλίου 1914 : Μετά από υπόδειξη Ιταλών και Ολλανδών Αξιωματικών, Αλβανικές δυνάμεις επιτίθενται και καταλαμβάνουν το στρατηγικής σημασίας φρούριο του Μπούσι, αποκόπτοντας έτσι την επικοινωνία της Χειμάρρας με τους Αγίους Σαράντα. Δύο μήνες αργότερα, ο Αυτονομιστικός Στρατός της Β. Ηπείρου θα ανακαταλάβει το φρούριο, αποκαθιστώντας την επικοινωνία Χειμάρρας - Αγίων Σαράντα. Σκληρές μάχες λαμβάνουν χώρα και Β.Δ. του Αργυροκάστρου, κοντά στο μοναστήρι του Τσέπου. Η νικηφόρα έκβαση των μαχών θα κρίνει κατά μεγάλο βαθμό την τύχη του Αγώνα. Οι Αλβανοί θα καταδιωχθούν σε μεγάλο βαθμό προς το βορρά.

25 Απριλίου 1914: Οι Βορειοηπειρωτικές δυνάμεις της περιοχής Κολώνιας, ενισχυμένες από δύο μεγάλα σώματα Κρητών εθελοντών και ένα Αιτωλοακαρνάνων, μετά από τριήμερο συνεχή αγώνα, εκδιώκουν τις Αλβανικές δυνάμεις από ολόκληρη την επαρχία. Οι Αλβανοί αφήσουν πίσω πάνω από 500 νεκρούς, με τον αρχηγό τους Wani Bey Starjia. Την ίδια ημέρα, αφού η Αλβανική Κυβέρνηση δέχθηκε όλους τους όρους των Βορειοηπειρωτών, ορίζεται πενθήμερη ανακωχή, προκειμένου να ξεκινήσουν στην Κέρκυρα διαπραγματεύσεις.

26 Απριλίου 1914 : Ξεκινούν στην Κέρκυρα οι διαπραγματεύσεις οι οποίες θα καταλήξουν στο πρωτόκολλο της Κέρκυρας.

5 Μαΐου 1914 (17 Μαΐου με το νέο ημερολόγιο) : Υπογράφεται το πρωτόκολλο της Κέρκυρας. Με βάση αυτό αναγνωρίζεται από τις Μ. Δυνάμεις, την Αλβανία και την Ελλάδα, η Αυτονομία της Β. Ηπείρου, ο Ελληνικός της χαρακτήρας και κατοχυρώνεται πλήρως η θρησκευτική, γλωσσική και εκπαιδευτική ελευθερία του πληθυσμού της.

Αύγουστος 1914 : Ενώ ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει, οι Δυνάμεις της Αντάντ δίνουν εντολή στα Ελληνικά Στρατεύματα να προελάσουν στην Βόρεια Ήπειρο επιβάλλοντας την τάξη.

Οκτώβριος 1914 : Ο Ελληνικός Στρατός εισέρχεται για δεύτερη φορά ελευθερωτής στην Βόρεια ΄Ηπειρο.

Δυστυχώς η περίοδος ελευθερίας για τους Βορειοηπειρώτες, δεν διαρκεί για πολύ. Δύο χρόνια αργότερα, η Ελλάδα ολόκληρη σπαράσσεται από τον εθνικό διχασμό. Οι δύο πρωτεργάτες του θριάμβου των Βαλκανικών πολέμων, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Ελ. Βενιζέλος, ωθούμενοι έντεχνα από τους "συμμάχους" μας, συγκρούονται χωρίζοντας την Ελλάδα στα δύο. Οι Ιταλοί και οι Γάλλοι εν συνεχεία, εκμεταλλευόμενοι αυτή την κατάσταση, καταλαμβάνουν τις περιοχές της Βόρειας Ηπείρου, επιβάλλοντας των εξαλβανισμό του πληθυσμού της. Οι Ελληνικές δυνάμεις, μέσα στην δίνη του διχασμού, συγκρούονται μεταξύ τους, αδιαφορώντας και καταδικάζοντας την μαρτυρική Βόρεια Ήπειρο, για άλλη μια φορά στην σκλαβιά.

Το παρακάτω κείμενο είναι το γνωστό ως πρωτόκολλο της Κέρκυρας, το οποίο εξασφάλιζε την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου στα πλαίσια του Αλβανικού κράτους. Ως ημερομηνία αναφέρεται η 5 / 17 Μαΐου 1914.

(Το ισχύον ημερολόγιο ήταν το λεγόμενο παλιό και σ' αυτό αντιστοιχεί το 5. Σύμφωνα με το νέο ισχύει το 17 ).

Mε το "Πρωτόκολλο της Kερκύρας", όπως καθιερώθηκε να λέγεται, εξασφαλιζόταν ειδική ελευθερία και η συγκρότηση ειδικού σώματος Xωροφυλακής. Κατοχυρωνόταν η χρήση και διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και απαγορευόταν η είσοδος και η στάθμευση στις δύο επαρχίες "στρατιωτικών μονάδων μη αυτοχθόνων". H Bόρειος 'Hπειρος με τις διατάξεις αυτού του Πρωτοκόλλου αποκτούσε ευρεία αυτονομία μέσα στα όρια της αλβανικής επικράτειας. Tο Πρωτόκολλο συνυπογράφηκε από όλες τις πλευρές. Aπό την πλευρά των Bορειοηπειρωτών η κύρωση επιτεύχθηκε στο Πανηπειρωτικό Συνέδριο που συνήλθε στο Δέλβινο. Στο Συνέδριο αυτό συμμετείχαν αντιπρόσωποι από τις περιοχές Xειμάρας, Aγίων Σαράντα, Aργυροκάστρου, Πρεμετής, Πωγωνίου, Λεσκοβικίου, Eρσέκας και Kορυτσάς.

Oι αντιπρόσωποι της Xειμάρας αρνήθηκαν να προσυπογράψουν τις συμφωνίες. 'Eφυγαν από τη Συνέλευση ζητωκραυγάζοντας το σύνθημα που είχε συνυφανθεί με τους αγώνες και την καθημερινή τους ζωή: 'Eνωσις ή θάνατος.

Στο κείμενο διατηρήθηκε η ορθογραφία της εποχής εκτός του πολυτονικού.

ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η Διεθνής Επιτροπή του Ελέγχου, δια ν' αποφύγη την επανάληψιν των εχθροπραξιών, ενόμισε καθήκον της να συνδιαλλάξη, εφ' όσον της ήτο δυνατόν, τας βλέψεις των Ηπειρωτικών πληθυσμών, τας αφορώσας τας ειδικάς διατάξεις τας οποίας εζήτουν, προς τας βλέψεις της Αλβανικής Κυβερνήσεως.
Υπό το κράτος των ιδεών αυτών συνήνεσε, να υποβάλλει εις τας Δυνάμεις, τας οποίας αντιπροσωπεύει, ως επίσης εις την Αλβανικήν Κυβέρνησιν, το έγκλειστον κείμενο πόρισμα των γενομένων συζητήσεων μεταξύ των μελών της Επιτροπής αυτής και των αντιπροσώπων της Ηπείρου.

Κέρκυρα 5 / 17 Μαΐου 1914 

Η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου Λάμη (Άγγλος Πληρεξούσιος), Βίγκελ (Γενικός Πρόξενος Γερμανίας), Κραλ (Γενικός Πρόξενος Αυστρίας), Κραζέφσκι (Γεν. Πρόξενος Γαλλίας), Σαχτάιν (Υποπρόξενος Αυστρίας), Πετρώφ (Γεν. Πρόξενος Ρωσίας), Λάουρο (Γενικός Πρόξενος Ιταλίας), Μεχδή Φράσερι (ειδικός αντιπρόσωπος Αλβανίας).
Με τας ιδίας επιφυλάξεις όσον αφορά την έγκρισην των εκλογέων μας.
Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος, Αλέξανδρος Καραπάνος.

ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 

1. Οργάνωσις.

Η εκτέλεσις και η διατήρησις των ληφθεισών διατάξεων δια την οργάνωσιν των δύο μεσημβρινών Νομών επί του παρόντος ανατίθενται εις την Διεθνή Επιτροπήν του Ελέγχου, ήτις θα οργανώση την Διοίκησιν, την Δικαιοσύνιν και τα Οικονομικά. 

Η Αλβανική Κυβέρνησις από κοινού μετά της Δ.Ε.Ε. θα διορίζει και θα παύει τους Διοικητάς και τους ανωτέρους υπαλλήλους, λαμβάνουσα υπ' όψιν, κατά το δυνατόν, την αριθμητικήν σπουδαιότητα των οπαδών εκάστου θρησκεύματος.

2. Τοπικά Συμβούλια.

Ο αριθμός των εκλεκτών μελών εις τα Διοικητικά Συμβούλια θα είναι τριπλάσιος του αριθμού των δικαιωματικών μελών. 

3. Καθορισμός και διοικητικαί υποδιαιρέσεις.

Η Δ.Ε.Ε. θα επιστήση επίσης εις τον καθορισμόν και την διοικητικήν υποδιαίρεσιν των δύο Νομών τούτων δι άπαξ γνωμόνων, ουδεμίαν δε θα επέρχεται μεταβολή χωρίς την συμφωνίαν των Δυνάμεων. 

4. Αι Χώραι.

Όλαι αι εν λόγω διατάξεις εφαρμόζονται εις τους πληθυσμούςτων προηγουμένως υπό της Ελλάδος καταληφθεισών χωρών και προσαρτηθεισών εις την Αλβανίαν. 

5. Χωροφυλακή.

Προς φύλαξιν της τάξεως εις τας νοτίους επαρχίας θα σχηματισθεί από αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και χωροφύλακας, τοπική χωροφυλακή αποτελούμενη από στοιχεία των διαφόρων θρησκευμάτων, αναλόγως του αριθμού των πιστών των κατοικούντων τους Νομούς αυτούς. Η Χωροφυλακή αυτή δεν θα δύναται να υπηρετεί εκτός των Νομών αυτών, ειμή δι' ωρισμένην περίοδον, και τούτο λόγω υπερτάτης ανάγκης αναγνωριζομένης υπό της Δ.Ε.Ε. Ο αυτός περιορισμός θέλει εφαρμοσθή εις την χρήσιν δια τους νοτίους αυτούς Νομούς Σωμάτων Χωροφυλακής, αποτελουμένων εκ των Νομών αυτών.
Συνιστάται εις τους αξιωματικούς της Χωροφυλακής να μη μεταχειρίζωνται εις τα διάφορα μέρη, ειμή μόνον αποσπάσματα αποτελούμενα από άνδρας του αυτού θρησκεύματος προς το θρήσκευμα των κατοίκων των μερών.
Εις περίπτωσιν ανεπαρκείας των τοπικών στοιχείων δια τον κατ' αναλογίαν σχηματισμόν της Χωροφυλακής θα γίνεται προσφυγή εις τους εξ άλλων Νομών της Αλβανίας καταγόμενους.
Συμφώνως προς τας διατυπωθείσας αυτάς αρχάς, οι Ολλανδοί αξιωματικοί θέλουσι προβή αμέσως εις τας στρατολογικάς ενεργείας.
Εννοείται καλώς, ότι αι προηγούμεναι διατάξεις ουδόλως θίγουν την ενότητα της Αλβανικής Χωροφυλακής, ως αύτη διετυπώθη υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου. 

6. Ένοπλος Δύναμις.

Εκτός περιπτώσεως πολέμου ή επαναστάσεως, εις τους Νοτίους Νομούς ουδέποτε θα είναι δυνατή η μεταφορά η χρήσις εις τους Νομούς αυτούς στρατιωτικών μονάδων μη αυτοχθόνων. 

7. Ορθόδοξοι Κοινότητες.

Αι Ορθόδοξοι Χριστιανικαί Κοινότητες αναγνωρίζονται Νομικά Πρόσωπα, επίσης ως και αι άλλαι.
Διατηρούσι την περιουσίαν των και θα διαθέτουν αυτήν ελευθέρως. Αι μετά των πνευματικών αρχηγών των σχέσεις των Ορθοδόξων Κοινοτήτων θα είναι αι αυταί, ως και κατά το παρελθόν. Ουδόλως θέλουν θιχθή τα πατροπαράδοτα δίκαια και η ιεραρχική οργάνωσις των περί ων ο λόγος Κοινοτήτων, εκτός εάν επέλθη συνφωνία μεταξύ των Αλβανικής Κυβερνήσεως και του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως. 

8. Σχολεία.

Η εκπαίδευσις είναι ελευθέρα. Εις τα σχολεία των Ορθοδόξων Κοινοτήτων η εκπαίδευσις γίνεται ελληνιστί. Εις τας τρεις τάξεις του Δημοτικού μετά της Ελληνικής θα διδάσκεται και η Αλβανική. Αλλ' η θρησκευτική διδασκαλία θα γίνεται αποκλειστικώς ελληνιστί. 

9. Ελευθερία γλώσσης.

Δυνάμει της τεθείσης δια της προς την Ελλάδα Διακοινώσεως των Δυνάμεων υπό ημερομηνίαν 11 / 24 Απριλίου 1914 η χρήσις της Αλβανικής και της Ελληνικής γλώσσης θέλει εξασφαλισθεί εις τους Νοτίους Νομούς ενώπιον όλων των αρχών, συμπεριλαμβανομένων των Δικαστηρίων, ως και των εκλεκτών Συμβουλίων. 

10. Κατοχή.

Η Δ.Ε.Ε. εν ονόματι της Αλβανικής Κυβερνήσεως θα λάβη κατοχήντων εν λόγω χωρών, μεταβαίνουσα επί τόπου. Οι αξιωματικοί της Ολλανδικής αποστολής θέλουν προβή αμέσως εις τον σχηματισμόν της τοπικής Χωροφυλακής. Προσωρινώς και μέχρι του σχηματισμού της τοπικής Χωροφυλακής οι Ολλανδοί αξιωματικοί με την συνδρομήν των εγχώριων στοιχείων θα επιφορτισθούν τη φύλαξιν της δημοσίας ασφαλείας.
Η Δ.Ε.Ε. θα προβεί επίσης εις την συγκρότησιν μικτών επιτροπών, αποτελουμένων υπό Χριστιανών και Μουσουλμάνων κατ' αναλογία της αριθμητικής σπουδαιότητος εκάστου των θρησκευμάτων. Προσωρινώς και μέχρις οργανώσεως των τοπικών αρχών, αι Επιτροπαί αυταί θα ασκούν διοικητικά καθήκοντα υπό την τελεσουργόν εποπτείαν της Δ.Ε.Ε., ήτις θέλει προσδιορίσει την έκτασιν αυτών. Προ της αφίξεως των Ολλανδών αξιωματικών, θέλουσι ληφθή τα αναγκαία μέτρα υπό της προσωρινής κυβερνήσεως του Αργυροκάστρου προς απομάκρυνσιν εκ του τόπου πάντων των ξένων ενόπλων στοιχείων.
Αι διατάξεις αυταί θέλουν εφαρμοσθή και εις τον Νομόν Κορυτσάς, κατεχόμενον επί του παρόντος στρατιωτικώς υπό της Αλβανικής Κυβερνήσεως, ως και εις τας άλλας Νοτίους ζώνας. 

11. Βοήθεια.

Η Αλβανική Κυβέρνησις από κοινού μετά της Δ.Ε.Ε. θέλει λάβει τα αναγκαία μέτρα, δια να έλθη εις βοήθειαν των υπό των Σωμάτων των τελευταίων ετών δοκιμασθέντων πληθυσμών. 

12. Αμνηστεία.

Απονέμεται εις τους Ηπειρώτας πλήρης αμνηστεία δια πάσας τας πράξεις τας προγενεστέρας της καταλήψεως των Νομών αυτών υπό των αντιπροσώπων της Αλβανικής Κυβερνήσεως. Πάντες οι μη εξ Ηπείρου καταγόμενοι μόνον δι' εγκλήματα κοινού δικαίου θα καταδιώκωνται, καθόσον αφορά την ρηθείσαν χρονικήν περίοδον. 

13. Εγγυήσεις.

Αι δυνάμεις αι δια της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εγγυηθείσαι την συγκρότησιν της Αλβανίας και εγκαταστήσασαι την Δ.Ε.Ε. εγγυώνται δια την εκτέλεσιν και την διατήρησιν των ανωτέρω διατάξεων. 

14. Διατάξεις αφορώσαι την Χειμάρραν.

Ακούσασα τον Αρχηγόν της Χειμάρρας από κοινού μετά των αντιπροσώπων της Ηπείρου και λαβούσα υπό σημείωσιν τα αιτήματα αυτών τα αφορώντα την διατήρησιν των αρχαίων προνομίων, ως και τας νέας προτάσεις τας γενομένας προς το συμφέρον αυτής της Χειμάρρας και της γενικής συνδιαλλαγής αιτήματα των οποίων το κείμενο έπεται, η Δ.Ε.Ε. θα υποβάλλει αυτά ως και τας υπολοίπους διατάξεις τας αφορώσας την Ήπειρον, εις τον έλεγχον και την έγκρισιν των Μεγάλων Δυνάμεων, ως και της Αλβανικής Κυβερνήσεως.
Τα αιτήματα ταύτα εγγράφως διατυπωθέντα είναι τα επόμενα:
Κατά την διάρκειαν μιας δεκαετίας ο Διοικητής θα είναι ξένος. Ο Ολλανδός αξιωματικός, αρχηγός της Χωροφυλακής εις την Χειμάρραν, δύναται να εκτελέσει χρέη Κυβερνήτου. Το μέτρον αυτό ελήφθη προς το γενικόν συμφέρον, διότι μόνος ένας ξένος θα ηδύνατο να επιβληθή εις τους πληθυσμούς αυτούς των οποίων τα ήθη, ο χαρακτήρ, είναι πολύ ανεξάρτητα, ώστε να τους υπαγάγει ευκόλως υπό του κράτους του νόμου.
Ο αρχηγός της Χειμάρρας εκφράζει ωσαύτως την ευχήν να διατηρήση ο Διοικητής τον τίτλον του αρχηγού της Χειμάρρας.
Η περιφέρεια της Χειμάρρας θα περιλάβη τα εξής δεκαοχτώ χωρία. 

15. Χριστιανικά Χωρία.

Παλάσσα, Δριμάδες, Βούνο, Χειμάρρα, Πήλιουρι, Κούδεσι, Κηπαρό, Τζιράι, Πικέρνι, Λούκοβον, Άγιος Βασίλειος, Χουτζενούς και Νίβιτσα 

16. Μουσουλμανικά Χωρία.

Φτέρα, Μπόρσι, Σάσαϊ, Λαζάτι, Καλλιάνα. 

Η αίτησις αυτή στηρίζεται επί των ιστορικών προνομίων, των κοινών παραδόσεων και της δράσεως των δεκατριών Χριστιανικών Χωρίων, κατά τον τελευταίον Ελληνοτουρκικόν πόλεμον. Ταύτα καταδιώξαντα την Τουρκικήν Φρουράν, ανεκήρυξαν και διετήρησαν την ένωσιν των με την Ελλάδα δια των ιδίων των δυνάμεων προ της πτώσεως των Ιωαννίνων, επομένως άνευ τινος επεμβάσεως και προ της αφίξεως των Ελληνικών Στρατευμάτων. Έκτοτε ανεξαρτήτως της Ελληνικής κυριαρχίας το καπετανάτον της Χειμάρρας απετελέσθη από τα 18 αυτά χωρία και διοικείτο εν πλήρει ανεξαρτησία.
Εξ άλλου η συμμετοχή των Μουσουλμανικών στοιχείων θα αφήρει εκ του οργανισμού της Χειμάρρας πάντα χαρακτήρα ιδιαιτέρων τάσεων και θ' απετέλει εγγύησιν δια την Αλβανικήν Κυβέρνησιν. Ουδεμία άλλη χώρα δεν θα ηδύνατο ν' απετέλει ποσώς μέρος της περιφέρειας Χειμάρρας.
Ο ετήσιος φόρος ο πληρωνόμενος υπό της Χειμάρρας αντί των λοιπών φόρων, όπως είχε καθορισθεί τελευταίως ακόμη κατά το 1910 υπό της Οθωμανικής Κυβερνήσεως δια τα οκτώ χωρία, τα οποία απετέλουν τότε τας περιφερείας της Χειμάρρας, θ' αυξήσει κατ' αναλογίαν αριθμού των κατοίκων των προστιθέμενων χωρίων. 

Δυνάμει των παλαιών προνομίων των οι Χειμαρριώται ακόμη υπό το παλαιόν σύστημα συμμετείχον των πολέμων της Αυτοκρατορίας και είχον την ιδιαιτέραν των σημαίαν, η χρήσις ειδικής Σημαίας, η οποία θα κυματίζει παρά την Αλβανική Σημαίαν, οφείλει, λοιπόν, να τους εξασφαλισθή.
Η Χειμαρριώτικη Χωροφυλακή δεν θα ηδύνατονα χρησιμοποιηθή εις την επαρχίαν Αργυροκάστρου.
Ζητείται ομοίως, όπως η Χειμάρρα είναι έδρα Δικαστηρίου και όπως οι Ειρηνοδίκαι, οι οποίοι πρέπει να εκλέγονται μεταξύ Ορθοδόξων Χριστιανών Ηπειρωτών, έχουν αρμοδιότητα επεκτεινομένην, ιδίως εις ότι αφορά την ποινικήν δικαστικήν εξουσίαν, ίνα δι' αυστηράς εφαρμογής του νόμου, γινομένης τρόπον τινά επιτοπίως, δύνανται να κατανικούν λυπηράς τινάς συνηθείας και ν' αποφεύγουν επίσης την μεταφοράν του πληθυσμού τούτου, του τόσον υπερηφάνου δια το ένδοξον παρελθόν του εις απομεμακρυσμένα μέρη (δύσκολον άλλωστε εις ην κατάστασιν ευρίσκεται η συγκοινωνία) εν περιπτώσει κατηγορίας επί καουργήματι ή πλημμελήματι. 

Διακήρυξις των αντιπροσώπων της Ηπείρου. 

Οι Ηπειρώται αντιπρόσωποι δηλούν, ότι θα επιμένουν: 

1) Όταν η εγχώριος Χωροφυλακή μη δύναται εν ουδεμιά περιπτώσει, ακόμη και εν περιπτώσει ανωτέρας βίας, να υπηρετεί εκτός των ορίων των δύο νοτίων επαρχιών.
2) Ότι επί μίαν δεκαετίαν οι διοικηταί θα είναι ξένοι υπήκοοι ουδετέρου Κράτους καταγόμενοι εξ αυτού ή τουλάχιστον Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Γεώργιος Χρ. Ζωγράφος, Αλέξανδρος Καραπάνος

Το τρίτον δεκαήμερον του μηνός Ιουνίου 1914 συνήλθε στο Δέλβινο Πανηπειρωτικόν Συνέδριο προς επικύρωση των συμφωνιών της Κέρκυρας. Το Συνέδριο επικύρωσε το «Πρωτόκολλο της Κέρκυρας» εκτός των αντιπροσώπων της Χειμάρρας, που αποχώρησαν διαμαρτυρόμενοι για την αυτονομία, ζητώντας ένωση με την Ελλάδα και υψώνοντας στη Χειμάρρα την Ελληνική Σημαία.


Η ΑΛΒΑΝΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ ΤΟ «ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ»
(12 Ιουνίου 1914)

Προς τον κ. Ζωγράφον απεστάλη υπό της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου της Αλβανίας το επόμενο τηλεγράφημα:
Η Α.Υ. ο Ηγεμών της Αλβανίας και η Κυβέρνησις του απεδέχθησαν εξ ολοκλήρου και άνευ όρων την συμφωνίαν της Κερκύρας και αφήλαν εις την Διεθνήν Επιτροπήν του Ελέγχου πλήρη ελευθερίαν να κανονίση κατόπιν επιτοπίου εξετάσεως το ζήτημα της Χειμάρρας, ως και το ζήτημα της Διοικήσεως υποδιαιρέσεως. Καθ' όσον αφορά εις τας άλλας εγγράφους δηλώσεις Υμών, αίτινες ήσαν προσηρτημέναι εις το κείμενον της συμφωνίας, ελήφθησαν ήδη υπ' όψιν και εκανονίσθησαν δια των άρθρων 1 και 5 της εν λόγω συμφωνίας.
Κατ' αυτόν τον τρόπον ο οριστικός κανονισμός του ζητήματος κατέστη της αποκλειστικής αρμοδιότητος των Μ. Δυνάμεων, αντιπροσωπευομένων υπό της Διεθνούς Επιτροπής του Ελέγχου.
Αφού λάβωμεν εκ μέρους Υμών οριστικήν απάντησιν θα σας κοινοποιήσωμεν επισήμως την απόφασιν των Μ. Δυνάμεων και την ημέραν της εις Αγ. Σαράντα αφίξεως μας.

Αύγουστος Κραλ
Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου της Αλβανίας

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Πεντακόσια χρόνια σκλάβοι,

κάτω απ' άγριο ζυγό,

ζούσαμε με μιαν ελπίδα,

η Ήπειρός μας πως θα γίνει

μιαν ημέρα Ελληνική.

******

Και μιαν αυγινή του Μάρτη,

σπάνε ξάφνου τα δεσμά

και με περισσή λαχτάρα

χαιρετάμε δακρυσμένα

την πανώρια Ελευθεριά.

******

Τη χαρήκαμε ένα χρόνο

μ' όλη της την ομορφιά...

Τώρα φεύγουν, μας αφήνουν

σε μιαν άκρη απελπισιά...

******

Μ' από κάτω απ' τη σκιά της

όποιος έμαθε να ζει

ξέρει πως και να πεθάνει

πριν την αποχωρισθεί.

******

- Στάσου αντρίκεια Ηπειρώτη

και δεν είσαι μοναχός.

Τον ιερό σου τον αγώνα

παραστέκει ο Ελληνισμός !

Οι προηγούμενες ενότητες είχαν χαρακτήρα ιστορικού απολογισμού για τα γεγονότα έως και τον Οκτώβριο του 1914.

Παρακάτω θα αναγνώσετε πως δημιουργήθηκε το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα και πως είναι τα πράγματα σήμερα στην Βόρειο Ήπειρο. 

ΕΚΘΕΣΗ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝΚΑΙ ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ (ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ)

(Βάσει της Σύμβασης - Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων

του Συμβουλίου της Ευρώπης)

Η Αλβανία συγκροτήθηκε ως Κράτος με τη Συνθήκη του Λονδίνου (17-30 Μαϊου 1913). Τα σύνορά της καθορίστηκαν με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (17 Δεκεμβρίου 1913). Στο τότε νεοσύστατο αλβανικό κράτος συμπεριελήφθη και το Βόρειο τμήμα της Ηπείρου, που από τότε μετονομάστηκε Βόρειος Ήπειρος, τμήμα το οποίο είχε ήδη απελευθερωθεί κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), από τον ελληνικό στρατό.

Επειδή οι κάτοικοι της περιοχής ήταν Έλληνες αντέδρασαν στην απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων που αγνόησε τόσο την εθνική τους ταυτότητα όσο και την εκπεφρασμένη βούλησή τους για ένωση με την Ελλάδα. Επαναστάτησαν και δημιούργησαν την ανεξάρτητη πολιτεία της Αυτονόμου Ηπείρου (17 Φεβρουαρίου 1914), η οποία νομιμοποιήθηκε με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας την 17η Μαΐου 1914 που παραχωρούσε πλήρες καθεστώς Αυτονομίας (εκπαιδευτικής, θρησκευτικής, δικαστικής, διοικητικής) στους νομούς Αργυροκάστρου και Κορυτσάς και υπεγράφη από την Αλβανία και τις έξι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής: Η. Π. Α, Γαλλία, Αγγλία, Αυστρο-Ουγγαρία, Γερμανία και Ρωσία (Βλέπε Παράρτημα).

Ο Ελληνισμός εντός των αλβανικών συνόρων έκτοτε επίσημα, ονομάστηκε Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός, ενώ η ίδια η Αυτόνομη Πολιτεία το καθεστώς της οποίας επικυρώθηκε με το Πρωτόκολλο της Κερκύρας, αναγνωρίστηκε με την ονομασία Βόρειος Ήπειρος.

Δημιουργήθηκε έτσι για την Ελληνική Κοινότητα εντός των αλβανικών συνόρων, ένα Εθνικό Θέμα γνωστό στη διεθνή διπλωματική σκηνή ως Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα.

Εσείς οι στρατιωτικοί, την Αλβανία να προσέχετε. Από εκεί θα έρθει η απειλή".
"Γέροντα, άμα φτύσουμε, οι Αλβανοί θα πνιγούν στο σάλιο μας,

και σεις λέτε ότι θα έρθει απειλή από την Αλβανία; Δεν μπορώ να το πιστέψω".
"Άκου το Γέροντα!", μου απάντησε.
Υποστράτηγος ε.α., Τσιαλίκης Χρήστος, Θεολόγος, Κομοτηνή.  

Το πρώτο βήμα εκχώρησης της Βορείου Ηπείρου στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος έγινε το Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1921, με την αποδοχή από την Κοινωνία των Εθνών της αλβανικής δήλωσης «Περί αναγνώρισης των μειονοτήτων» στην επικράτειά της.

Στα μετέπειτα χρόνια το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα απασχόλησε την διεθνή διπλωματία δύο φορές.

Το 1946, ξανά στην Κοινωνία των Εθνών, όπου δεν λύθηκε, αλλά αποφασίστηκε να αφεθεί στην αρμοδιότητα των Μεγάλων Δυνάμεων και να τεθεί προς επίλυση μαζί με το Γερμανικό και το Αυστριακό Ζήτημα.

Επίσης το 1960 ο Ν. Χρουτσόφ, ηγέτης της ισχυρής τότε Σοβιετικής Ενώσεως ζήτησε από το σταλινικό καθεστώς του Ενβέρ Χότζα να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες Βορειοηπειρώτες, αίτημα το οποίο, ο αλβανός δικτάτορας το αρνήθηκε και η άρνηση αυτή ήταν και ένα από τα ζητήματα που τον οδήγησαν σε βαθιά ρήξη με την Σοβιετική Ένωση.

Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα από τότε εκκρεμεί, ενώ τα άλλα δύο αντίστοιχα, το Γερμανικό και το Αυστριακό Ζήτημα είχαν αίσιο τέλος. Το Αυστριακό λύθηκε το 1955 με την ουδετερότητα και το Γερμανικό, το 1991 με την Ένωση των δύο Γερμανιών.

Υπάρχει συνέχεια 88 σελίδων που κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο από εκπροσώπους Βορειοηπειρωτικών οργανώσεων τον Μάρτιο του 2003. 

ΠΗΓΗ: http://math-telos-agras.pblogs.gr/2012/02/17-febroyarioy-2012-98h-epeteios-aytonomias-boreioy-hpeiroy.html

*************

Το 1940 η τρίτη απελευθέρωση. Η βοήθεια των Βορειοηπειρωτών στον ελευθερωτή στρατό είναι μεγάλη. Yποδέχονται πανηγυρικά τον ελληνικό στρατό και πολλοί κατατάσσονται εθελοντές. Από την φροντίδα για την φιλοξενία και την τροφή των Ελλήνων φαντάρων ως την συμμετοχή του στον αγώνα και την φροντίδα για την ταφή των νεκρών ηρώων, ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός έδειξε την πίστη και την αγάπη του στο έθνος, όχι ότι την είχε δείξει τότε για πρώτη φορά.

***********

ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΥΜΕ:

Στην εκδήλωση που πραγματοποίησε ο ΕΣΒΗ 1914 στις 26/10/2014 στο Πολεμικό Μουσείο με θέμα “Το Έπος της Βορείου Ηπείρου 1940 – 1941″, ο Αντιστράτηγος ε.α. Σταύρος

Δερματάς αποκάλυψε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του μεταξύ άλλων:

“Για να μπει η Αλβανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει να έχει διαφορές με κάποιο άλλο κράτος – μέλος. Εκτός από το ζήτημα το Άταφων Ηρώων του 1940 – ΄41, η Αλβανία βρίσκεται ακόμα σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ελλάδα, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει υπογραφεί Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ των δύο χωρών. Άρση του εμπολέμου δεν έχει γίνει επίσημα και όποια άλλη συμφωνία έχει γίνει ανάμεσα σε Ελλάδα και Αλβανία απλούστατα είναι παράνομη.

Εκτός από τους 7.976 Έλληνες πεσόντες, στη Βόρειο Ήπειρο περιμένουν την δικαίωση και άλλοι 400.000 ζωντανοί. Είναι οι Έλληνες της αλύτρωτης αυτής περιοχής.”

**************************

ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΗΝ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ